Türkiye’de işçi takımı olarak bilinen Adana Demirspor, Süperlig’e yükseldi. Adana Demirspor, dev finans kuruluşlarının ve iş insanlarının desteklediği Süperlig takımlarına karşı neler yapabilecek, nasıl başarı sağlayacak, izleyip göreceğiz.
Biz de Adana Demirspor başarısıyla birlikte Türkiye ve dünyada “işçi takımı” adıyla anılan futbol takımları yeniden hatırlayalım istedik. Bazıları bu özelliğini korurken kimileri ise başarı odaklı futbol sanayisinin aktörlerinden biri olmayı tercih ettikleri görülüyor. İşte işçilerin kurdukları takımlardan bazıları:
Adana Demirspor – Türkiye
2.Dünya Savaşı günleri. Türkiye’de o günler, savaşa yönelik bir takım önlemler alınır, kanunlar yapılır. O kanunlardan biri de 1938 yılındaki ‘Sivil Savunma Mükellefiyeti’ kanunudur. Hükümet bu kanunla, silah altındaki askerlerin dışında kalan gençleri sivil savunmaya ve spora yöneltmek amaçlar. Kanun, 500 kişiden fazla işçi çalıştıran özel ve kamu kuruluşlarına bir spor kulübü kurmaları mecburiyeti getirir. Adana’da 21 Aralık 1940’ta İşletme Müdürü Eşraf Demirağ öncülüğünde, T.C.D.D. 6. İşletme Bölge Müdürlüğü’nde çalışan demiryolu işçilerinden oluşan Adana Demirspor kurulur. Adana Demirspor’un resmi tescili ise 28 Aralık 1940’tır.
Başarıları:
Süper Lig: 18 sezon
1960-1961, 1973-1984, 1987-1990, 1991-1992, 1994-1995, 2021-
1. Lig: 30 sezon
1963-1973, 1984-1987, 1990-1991, 1992-1994, 1995-1999, 2002-2004, 2012-2021
2. Lig: 11 sezon
1999-2002, 2004-2012
Çukurova Ligi: 18 sezon
1942-1959, 1962-1963
Zonguldakspor – Türkiye
Zonguldak kömür ile adını duyuran bir il. 1945 yılında kurulan kulübün ilk adı Kömürspor. Kömür işletmelerinin bütün tam zamanlı çalışanlarının üye yapıldığı kulüp, ‘işçi millî takımı’ olarak görülür. Kömürspor 1966’da Zonguldakspor’a dönüşür. Kömür işletmelerinde imzalanan toplu iş sözleşmesine konan özel bir hüküm, yasal spor kesintisinin Zonguldakspor’a aktarılmasını sağlar. Zonguldakspor’un armasındaki çekiç-tokmak, madencilerin ve onların sendikalarının simgesidir. Her maçta takımın başında, madenci kıyafeti ve baretiyle bir taraftar sahaya çıkar ve sezon başlarında futbolcular bir öğlen yemeğini işçi yemekhanesinde yerler.
2016 yılında 3 Lig Play off 1. grubunda Kızılcabölükspor’u 2-1 yenen Zonguldakspor 2. Lige yükseldi.
Zonguldakspor, liglerde mücadelesi şu şekilde oldu:
2. Lig: 5 Sezon
2016-
3. Lig: 2 Sezon
2014-2016
Bölgesel Amatör Lig: 3 Sezon
2011-2014
Amatör Lig: 25 Sezon
1986-2011
Kardemir Karabükspor – Türkiye
Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatı doğrultusunda tüm ülkede spor adına yeniden yapılanma süreci başlanır. Özellikle Karabük’te ülkenin ilk ağır sanayi hamlesinin başladığı yerde bunun öncülüğünü yapacak kulüplerin kurulma sürecine girilir. 3 Nisan 1937 tarihinde ulusal sanayi adına temelleri atılan demir çelik tesisleri ile bir yörenin tarihi ve talihi değişmeye başlar.
Karabük’te Demir-Çelik İşletmeleri Genel Müdürü Azmi Tılabar tarafından D.Ç. Gençlik Kulübü kurur. Sonradan Kardemir Karabükspor adını alır. 1938’den itibaren adını Karabük’te duyurmaya başlayan takımının kadrosunu fabrika işçileri oluşturur. Antrenörü ise işletme montajında görevli İngiliz mühendis Mr. Lain’dir.
1940 lı Yıllarda Zonguldak Amatör Kümelerde başarılı bir grafik çizen Karabük spor ülkede Bisiklet, Tenis ve güreş gibi spor dallarında sembolleşmeye başlamıştı.
1950 li Yıllar içinde Karabük Gençlik Spor ile bir renk daha kazanan Karabük spor tarihi 1969 Yılında Karabük Gençliğin Kırmızı rengi ile DÇ Gençliğin Mavi rengini alıp , yeni renkleri olan Kırmızı Mavili DÇ logolu amblemi içinde 1969-1970 sezonunda Türkiye 3.Ligi Beyaz Gurubunda Profesyonel liglere de ilk adımı Kulüp Başkanı Doğan ŞENGÜN ile atılır.
1969 & 2018 Sezonları arasında kalan 49 sezonda:
•• 4 Sezon Türkiye 3.ligi
•• 1 Sezon statü gereği Amatör lig.
•• 34 Sezon Türkiye 2.ligi (TFF 1.Ligi)
•• 10 Sezon Türkiye Süper Ligi’nde mücadele eder.
•1 sezon da UEFA Avrupa Ligi ön eleme turunda mücadele verir.
AS Livorno Calcio – İtalya
Livorno, İtalya’nın özgürlükçü kenti olarak bilinir. Özgürlük akımlarından her daim etkilenmiş bir kenttir. Livorno bölgesi yine İtalya’da işçi hareketlerinin genellikle başladığı yerdir. İtalya Komünist Partisi de bu bölgede doğar. AS Livorno Calcio futbol kulübünü ise şehrin limanında çalışan işçileri kurar.
Livorno, Türkiye’den Adana Demirspor’un kardeş takımıdır.
AS Livorno Calcio, 2004-2008 yılları arasında Serie A’da mücadele ettikten sonra küme düşer. 2008-2009 sezonunu Serie B’de geçiren takım, sezonu 3. bitirerek tekrar Serie A’ya yükselme başarısını gösterir. Livorno’nun birinci lig serüveni kısa sürer ve 2009-10 sezonu sonrasında yeniden Serie B’ye düşer. 2012-2013 sezonu sonunda Serie A’ ya tekrar yükselme başarısını gösterir. 20-21 sezonunda ise Serie C’de düşme hattındadır.
Schalke – Almanya
1904 yılında Almanya’nın işçi sınıfının, özellikle en büyük maden ocaklarının yoğun olduğu Ruhr bölgesinde kurulduğu için “Madenciler” lakabıyla anılır. Adını kurulduğu Gelsenkirchen ilinin Schalke beldesinden alır. Ruhr havzasında çalışan işçilerin toplum arasında kendilerini temsil eden bir olgu olur.
Maden işçileri ile olan sıkı bağını yıllarca korur. Son stadyumundaki soyunma odalarından sahaya çıkan tüneli kömür madeni şeklinde dekore edilmiştir.
Schalke, Mart 2014 itibarıyla 129.672 üyesiyle birçok spor kulübünden daha büyüktür ve üye sayısı bakımından Almanya’nın ikinci, Dünya’nın en büyük üçüncü spor kulübü olur. Papa Jan Pol 1987 yılında Park stadyumundaki bir seremoni sırasında kulübün onursal üyesi olur. Kulübün şu anda kullandığı 61.482 kapasiteli stat 2001 yılında açılır.
7 Almanya Şampiyonluğu bulunan Schalke’nin son şampiyonluğu 1958 yılındadır.
Schalke 04, ilk Avrupa zaferini 1997 yılında Milano’da penaltı vuruşları sonucunda yendiği Internazionale karşısında UEFA Kupası’nı kazanarak elde eder.
UEFA Şampiyonlar Ligi’ndeki en büyük başarısını ise 2011 yılında yarı final oynayarak gösterir.
Ve en son olarak Gazprom Rus petrol firmasıyla 125 Milyon Euro’luk bir sponsorluk anlaşması yaparak kulüp finansal biçimden zenginleşir. Kulüp her yıl da 10 milyon Euro destek alabilecektir. Ancak ekonomik gelir futbol başarısına yansımaz ve 20 Nisan 2021’de Bundesliga’dan düşüşü kesinleşir.
Schalke 2021-22 sezonunda 2. Bundesliga’da mücadele edecek.
St Pauli – Almanya
Hamburg Almanya’da en çok milyonerin yaşadığı kentlerden biri. St. Pauli ise Hamburg’un en yoksul semtlerinden biri. Semtteki liman işçileri ve yoksul emekçiler tarafından kurulan St. Pauli birçok açıdan dünyanın en ‘sıradışı’ futbol takımlarından biri olma özelliğini taşıyor. Antifaşistlerin sahiplendiği bir takım. Zaman zaman destek için farklı organisazyonlar gerçekleşiyor. Onların ne denli ‘sıradışı’ olduklarının bir örneği de, 2007’ye kadar endüstriyel futbolun bir icadı olarak gördükleri elektronik skorboarda direnir. Takım bu tarihe kadar skor için elle değiştirilen tabela kullanır.
St Pauli, 2000 -01 sezonunda 2 . Lig üçüncüsü olarak Bundesliga’ya yükselse de yeniden alt liglere düşer. 2010-2011 yılında da Birinci Lige yükselme başarısı gösterir. Ancak yine 2. Lig’e düşmekten kurtulamaz. Hala 2. Bundesliga’da mücadele ediyor.
Liverpool – İngiltere
En ateşli olarak bilinen taraftar grubu KOP tribünü ve “You will never walk alone” (asla yalnız yürümeyeceksin) şarkısıyla bildiğimiz Liverpool, şu an endüstriyel futbolun çarklarının bir dişlisi olsa da, köklerini liman işçilerinden alıyor. Kurulduğu 1892’den beri, 6 Şampiyonlar Ligi şampiyonluğu, 3 UEFA kupası şampiyonluğu, 19 Premier League şampiyonluğu ve 7 FA Cup şampiyonluğu bulunuyor. Liverpool, İngiliz kulüpleri arasında en fazla lig şampiyonluğu olan iki takımdan biri. Toplamda ise en fazla sayıda kupası bulunan kulüp. Oynadığı saha, 53.394 kapasiteli Anfield Road stadyumudur. Lakabı ambleminde de olduğu gibi Kırmızı Anka Kuşları’dır. Kırmızılar olarak bilinir.
West Ham United FC – İngiltere
West Ham United Thames Ironworks şirketi çalışanları tarafından Doğu Londra’nın Upton Park bölgesinde oluşturulur.
Şirketin ustabaşı ve aynı zamanda yerel hakem olan Dave Taylor ile şirket sahibi Arnold Hills tarafından 1895 yılının Haziran ayında Thames Ironworks FC ismiyle kuruluşu açıklanır. 1900 yılında şimdiki ismini alır. 1919 yılında ulusal lige yükselir. Takımın sembolü iki çekiçtir. Maçlarını 2016 yılından beri 60.000 kapasiteli Olimpiyat Stadyumu’nda oynuyor. West Ham’ın en yüksek lig derecesi ise 1985-86 sezonunda birinci ligde elde ettikleri üçüncülük.
Holiganlarıyla filmlere konu olmuştur.
Millwall FC – İngiltere
Millwall FC, Güneydoğu Londra’nın Bermonsdey bölgesinde 1885 yılında tershane işçileri tarafından kurulur. Maçlarını The New Den Stadyumu’nda oynar.
Takım şu anda İngiltere Championship Liginde mücadele ediyor. Renkleri mavi-beyaz ve lakabı “Aslanlar.”
Takım özellikle diğer işçi takımı West Ham United ile arasındaki aşırı rekabetiyle tanınır. West Ham ile arasındaki kavga grev zamanına dayandığı söyleniyor. Anlatılanlara göre Millwall Tershanesi’nin işçileri grev zamanı düşük ücret karşılığı grev yapan işçilerin yerini alarak grevi kırar. Ardından diğer tershane işçileri ile araları bozulur ve düşmanlığa varan tartışmalar yaşanır. Günümüzde İngiliz emniyetine göre en başedilmez taraftar topluluğu Millwall’in taraftarıdır. Millwall taraftarının önemli kısmının uyuşturucu, gasp gibi suçlarla da ilişkisi olduğu ileri sürülür.
CA Boca Juniors – Arjantin
Boca Juniors, 1905’te Arjantin’in başkenti Buenos Aires’in La Boca semtinde o zamanlar İngiliz demir yolları tarafından Arjantin’de inşa edilen istasyonda çalışan 1 İrlandalı, 2 İtalyan ve 3 Arjantinli genç işçi tarafından kurulur. Takımın ilk renkleri pembe, siyah ve beyazdır. Aynı bölgede aynı renklerde sahip başka bir kulüp daha vardır. Bu iki kulüp aralarında 1911 yılında bir maç yapar ve kazanan siyah-beyaz renklere sahip olacaktır. Boca maçı kaybeder. Bunun üzerine kulübün kurucu başkanı, “limana gelen ilk geminin renkleri kulübümüzün renkleri olacak” der. Boca limanına gelen ilk gemi bir İsveç bayraklı gemidir. Dolasıyla kulübün renkleri de sarı ve mavi olması benimsenir. Diego Maradona bu kulüpte oynamıştı. Uluslarası futbolda, üç kulüp dünya şampiyonluğu var.
Başarıları
Arjantin Ligi: 35
Kıtalararası Kupa: (3) 1977, 2001, 2003
Copa Libertadores: (6) 1977, 1978, 2000, 2001, 2003, 2007
Copa Sudamericana: (2) 2004, 2005
Recopa Sudamericana: (4) 1990, 2005, 2006, 2008
Supercopa Sudamericana: (1) 1989
Supercopa Masters: (1) 1992
Dynamo Kiev – Ukrayna
Ukrayna’nın başkenti Kiev’de 1927 yılında kurulur. Ukrayna futbolunun en başarılı futbol kulübüdür. 1980’li yıllarda “Yüzyılın Takımı”, “2000’li Yılların Takımı” olarak nitelendirilir. Sovyetler Birliği döneminde en çok kupa kazanan futbol takımıdır.
İkinci Dünya Savaşı’nda Nazi Almanyasının Sovyetler Birliği’ni işgalinden sonra dağılır, bazıları cephede savaşır. Kalan sağlar fırıncıda çalışmaktadır. Almanlar işgal sırasında, bir maç teklif eder ve Kievliler mecburen kabul ederler. Fırıncıda çalışan futbolcular ve sağdan soldan alınan oyuncularla bir kadro kurulur ve maça başlanır. İlk yarı 1 – 1. Almanlar soyunma odasında Kievli futbolculara yenilmelerini söyler. Zorla bunu onaylatırlar. Maça çıktıklarında taraftar desteğini gören Kievliler maçı 5 – 1 kazanır. Almanları kızdıran Kievli oyunculardan Nikolai Korotkykh işkenceyle öldürülür. Diğer futbolculardan bazıları da öldürülür. Bu olaydan sonra Dinamo Kiev adı efsaneleşir.
Başarıları
Premyer-Liha / Çempionat SSSR Po Futbolu
Şampiyon (29): 1961, 1966, 1967, 1968, 1971, 1974, 1975, 1977, 1980, 1981, 1985, 1986, 1990, 1992-93, 1993-94, 1994-95, 1995-96, 1996-97, 1997-98, 1998-99, 1999-00, 2000-01, 2002-03, 2003-04, 2006-07, 2008-09, 2014-15, 2015-16, 2020-21
Kubok Ukraniy / Kubok SSSR
Şampiyon (21): 1954, 1964 1966, 1974, 1978, 1982, 1985, 1987, 1990, 1993, 1996, 1998, 1999, 2000, 2003, 2005, 2006, 2007, 2014, 2015, 2020
Superkubok Ukrayini / Sovyet Süper Kupası
Şampiyon (9): 1980, 1985, 1986, 2004, 2006, 2007, 2009, 2011, 2014, 2018
USSR Cup
Şampiyon (7): 1936, 1937, 1938, 1944, 1946, 1947, 1948
Avrupa
UEFA Kupa Galipleri Kupası
Şampiyon (2): 1975, 1986
UEFA Süper Kupası
Şampiyon (1): 1975
Santiago Bernabéu Kupası
Şampiyon (1): 1986
CIS (İyiniyet oyunları) Kupası
Şampiyon (4): 1996, 1997, 1998, 2002
AS Saint-Étienne – Fransa
Adını aldığı St. Etienne kentinde 1919’da kurulan Fransız temsilcisi, “işçi takımı” olarak dikkati çekiyor. Zengin kömür yataklarına sahip Saint-Etienne şehri, sanayiye dayalı ekonomisiyle öne çıkıyor.
Saint-Étienne, 10 Ligue 1 şampiyonluğu, 6 Coupe de France şampiyonluğu, 1 Coupe de la Ligue şampiyonluğu ve 5 Trophée des champions şampiyonluğu ile Fransa futbol tarihindeki en başarılı kulüplerden birisidir. Kulüp kazandığı 10 lig şampiyonluğu sayesinde, profesyonel ligde en çok şampiyonluk yaşayan takım konumundadır. Fransa Kupası’nda ise kazandığı 6 şampiyonlukla, bu organizasyonu en çok kazanan 3 takım arasındadır. Saint-Étienne, 3 kez de ikinci ligde şampiyonluk yaşadı. Saint-Étienne’nin en büyük ve ezeli rakibi Lyon şehrinin takımı Olympique Lyon’dur. İki takım arasında oynanan maçlar Rhône derbisi olarak bilinir.
Kulüp 2009 yılında kadın futbol kulübünü faaliyete geçirdi.
Rayo Vallecano de Madrid – İspanya
Vellecas, 1924’lerde İspanya’nın başkenti Madrid’in güney batısında işçilerin yoğun yaşadığı bir bölge. Madrid’in diğer bölgelerine göre daha az gelire sahiptir. Bir grup genç tarafından kurulan Rayo Vallecano takımı da halkın desteğini alır, kısa sürede benimsenir. Franco döneminde Franco karşıtlarının ciddi anlamda sahiplenir. Ekonomik zorluklarına rağmen Madrid işçilerinin takımı olmaya devam sürdürür. Bütün zorluklara göğüs gererek ayakta kalmayı başarır.
CF Pachuca – Meksika
Pachuca, Meksika’da 1901’de göçmen maden işçileri ve teknisyenlerince kurulur. Hemen peşinden yerli işçilerin de desteğini alır.
Pachuca Athletic Club aynı zamanda ülkenin ilk futbol kulübü ve Meksika Ligi’nin kurucularından biri olmakla birlikte günümüz Meksikasının da önde gelen futbol takımlarından biridir.
Hapoel, Tel Aviv – İsrail
“Hapoel”, “İşçi” anlamına gelir. Orak ve çekiç rozeti kulübün Marksizm, Sosyalizm ve işçi sınıfıyla olan tarihi bağlarını yansıtır.
Kulübün sendika hareketi, İsrail Komünist Partisi ve Maki ile tarihsel bağları sürerken taraftarlar, İsrail solunun standart taşıyıcısı olarak Che Guevara ve Karl Marx bayraklarını sallamaya devam ediyor.
Taraftarın hissiyatının derinliği aşırı sağa sempati duyan, Likud partisi ile gayri resmi bağlantıları bulunan ve”Araplara Ölüm” sloganları atan Beitar Jerusalem kulübü ile mücadelede ortaya çıkıyor.
Beitar Arap oyuncu oynatmayan tek kulüp olarak kalmıştır. Hatta 2013 yılında iki müslüman Çeçen oyuncunun alınmasını taraftarlar protesto etmiş, iki oyuncudan biri olan Zaur Sadayev’in ilk gölünü atması sonrası yüzlercesi tribünleri terk etmişlerdir.
Siyasi kutuplaşmanın sonucu olarak İsrail sporundaki en şiddetli kulüp mücadelesini sürdürmeye devam ediyorlar.
Ultras Hapoel web sitesi Beitar Jerusalem’i “Muhtemelen dünyadaki en iğrenç kulüp. Faşist, ırkçı taraftarlar, onlarla birlikte yöneten yönetim” diye anlatıyor.