Tülün Değirmenci İktidar Oyunları ve Resimli Kitaplar adlı eserinde, 18 yaşındayken kendi askerleri tarafından katledilen Genç Osman’ı ve saltanat dönemini, okuduğu kitaplar aracılığıyla inceliyor.
YEŞİM PÜTGÜL
14 yaşında tahta çıkan ve dört yıl sonra kendi askerleri tarafından katledilen II. Osman’ın ölümü Osmanlı toplumunun belleğinde derin bir iz bırakmış; adına türküler yakılan genç padişahı adeta bir hikâye kahramanına dönüştürmüştür. Tülün Değirmenci, Kitap Yayınevi tarafından yayınlanan İktidar Oyunları ve Resimli Kitaplar adlı eserinde, II. Osman’ın iktidarda bulunduğu bu dönemi; II. Osman için yazılan ve resmedilen kitaplar aracılığıyla inceliyor. Kitap, şu anekdotla başlıyor:
“II. Osman tahta çıktığında, Medhî ona üç kitap yazmayı teklif eder: Dâsitân-ı Hamza, Süleymânnâme-i Kebîr ve Şehnâme-i Firdevsi. Medhî’ye göre Osman’ın seçimi, onun gelecekte nasıl bir yönetici olacağının göstergesi olacaktır. Genç Sultan, bu kitaplar arasından Şehnâme-i Firdevsi’yi seçer. Medhî’ye göre bu seçim, Sultan’ın âlemi bilmeye karşı merakını ve adaletli olmaya niyetli olduğunu gösterir.”
Elyazmalarındaki minik cinler
Osman döneminin resimli kitap üretiminin en yoğun dönemlerinden olduğunu belirten Tülün Değirmenci’nin çalışması, o devirde üretilmiş bir grup resimli elyazmasını konu alıyor. Elyazmalarında resmedilen bireyleri sadece birer imge ya da (yazarın deyimiyle) minik birer cin olmaktan çıkartmayı amaçlayan yazar, resimli kitapları çağının görgü tanığına dönüştürmeyi deniyor. Bir başka deyişle bir Osmanlı sultanının kişisel zevk ve meraklarını, okuduğu ve dinlediği kitaplar aracılığıyla anlamaya çabalıyor. Bunu yaparken veraset tartışmaları, siyasi mücadele ve çekişmelerle dolu bir saltanat dönemini de okurun gözleri önüne seriyor.
Yedi saltanat gören bir saraylı
Kösem Sultan: İktidar, Hırs, Entrika / Özlem Kumrular
Bir yandan tebdili kıyafetle hapishanelere giden, borcu yüzünden hapse düşen mahkûmların borçlarını ödeyip onların serbest kalmalarını sağlayan bir hayırsever; diğer yandan iktidar uğruna taht kavgası çıkartmaktan, kendi kanından olan oğullarını feda etmekten çekinmeyen bir güç aşığı… Osmanlı’nın en karışık döneminde devletin dağılmaması için çaba gösteren Kösem Sultan, tarihimizin en acımasız ancak renkli karakterlerinden biri. Osmanlı tarihinde naibe unvanıyla padişahlık yetkisini kullanan tek kadın ve aynı zamanda hayatına son verilen tek valide sultan. Kösem Sultan, saraya ayak bastığı 1603 ile vefat ettiği 1651 yılları arasında tam yedi (I. Ahmet, I. Mustafa, II. Osman, IV. Murad, İbrahim ve IV. Mehmed) saltanat görmüş. Hayatı romanlara, tiyatro oyunlarına, opera eserlerine konu olan Kösem Sultan, bugünlerde yayımlanan dizi filmiyle tekrar gündemde. Özlem Kumrular’ın pek çok farklı dilde belge ve kaynağı tarayarak kaleme aldığı kitap, bu güçlü kadını daha iyi tanımak için önemli bir çalışma.